Ondernemers zijn een slag apart – of juist niet? Hoe ziet een typische ondernemer er uit en bestaat deze wel? Waar zijn ze te vinden? Een korte analyse van de ondernemer wereldwijd met verrassende resultaten. De meeste ondernemers vinden we niet in de geïndustrialiseerde westerse wereld, maar in ontwikkelingslanden als Oeganda. Het is moeilijk om ondernemers karakterologisch te identificeren, maar durf en eigenzinnigheid zijn onmiskenbaar belangrijke eigenschappen. We gaan in op de drijfveren van ondernemers en hun verwachtingen. Met tips over dé locaties voor start-ups en de voordelen van coworking offices.
Oeganda: de meeste ondernemende bevolking ter wereld
Ondernemers heb je in soorten en maten. Bij woorden als ondernemer en start-up gaan de gedachten van veel mensen uit naar snelle pakken en groot kapitaal. Gewiekste, creatieve mensen die met nieuwe ideeën en vernuftige producten markten veranderen. Dit hoeft echter helemaal niet zo te zijn, sterker nog, de meeste ondernemers voldoen helemaal niet aan dit beeld. Een ondernemer is volgens de gangbare economische definitie iemand die alleen of in samenwerking met anderen met een combinatie van arbeid, kapitaal en kennis een bedrijf opricht of in stand houdt en zich zo een inkomen verschaft. Een bedrijf is in deze definitie een zelfstandige organisatie, dit kan dus variëren van een multinational tot een eenpersoonsbedrijfje.
Ondernemerschap vaak geen bewuste keuze maar de enige manier om geld te verdienen
Precies deze laatste categorie maakt het gros van de ondernemingen uit. In veel gevallen brengt het beroep dit nou eenmaal met zich mee: de zogenaamde vrije beroepen. Denk aan artsen (niet altijd, maar wel vaak zelfstandig), boeren, kunstenaars, artiesten, enz. Echter, in een groot deel van de wereld is ondernemer worden niet een bewuste carrièrekeuze maar domweg de enige mogelijkheid om de kost te verdienen. Zo komt het dus dat we de meeste ondernemers vinden in ontwikkelingslanden, met Oeganda als koploper. Maar liefs 28% van de bevolking is hier ondernemer, gevolgd door Thailand en Brazilië. Maar ook in de westerse wereld is het aantal eenpersoonsbedrijfjes groeiend (ZZP’ers!) en ook niet altijd uit vrije keuze. Zo zijn er in sectoren als de bouw, metaal en groenvoorziening steeds minder vacatures in loondienst en zijn mensen dus vaak gedwongen als kleine zelfstandige te werken.
Het Westen loopt ver achter op ontwikkelingslanden
Echter, het aantal ondernemers in het Westen blijft nog steeds ver achter bij dat van ontwikkelingslanden. Zelfs in een land als de VS, in de beeldvorming toch altijd hét land van de self-made man (en vrouw) is nog geen 5% van de bevolking ondernemer. In andere topeconomieën is het niet veel anders gesteld: onder de minst ondernemende landen vinden we de G7-economiën Italië, Frankrijk en Japan! Merkwaardig genoeg zegt wereldwijd wel twee op de drie mensen het ondernemerschap een goede carrièrekeuze te vinden. In de praktijk komt dit er dus toch vaak niet van.
Beste steden om bedrijf te starten
Overigens klopt het beeld dat we van ondernemers hebben weer wel als we kijken wat de beste plaatsen zijn om een bedrijf te starten. Hier toch voornamelijk metropolen, met bovenaan, inderdaad, Silicon Valley en New York. De locatie voor een start-up is niet onbelangrijk. De grootste kans op succes vind je op plekken waar een goede infrastructuur is voor beginnende ondernemers. Stimulering door overheidsprogramma’s, de aanwezigheid van durfkapitaal en ondernemersorganisaties die als een soort van mentor kunnen optreden. Dit zijn de ingrediënten van de zogenaamde ondernemersecosystemen. De VS scoren hoog met zeven locaties in de top 15, maar ook in bijvoorbeeld Londen, Berlijn, Singapore of Bangalore is het goed toeven voor beginnende ondernemers.
Ondernemers: eigenzinnigheid en durf
Het is interessant om eens te kijken wat nu precies de drijfveren zijn voor mensen om voor zichzelf te beginnen. Wat maakt iemand nou een ondernemer, wat zijn de in het oog springende eigenschappen van deze mannen en vrouwen? We beperken ons hier nu tot de groep die ondernemer is geworden als bewuste carrièrekeuze, dus niet omdat er geen ander werk was en even afgezien van de vrije beroepen.
De belangrijkste drijfveer is toch vaak geld, de verwachting een stuk meer te kunnen verdienen met een eigen bedrijf dan bij het werken voor een baas. In hoeverre dit terecht is komen we zo nog over te spreken. Een aantal andere belangrijke redenen die ondernemers vaak opgeven kunnen we samenvatten onder de drijfveer vrijheid. De vrijheid om zelf de werktijden te bepalen, zelf alle belangrijke beslissingen te nemen en hier verantwoordelijk voor te zijn en zelf te bepalen met wie je werkt. Het idee om een uurtje langer in bed te blijven als je daar toevallig zin in hebt, of ’s avonds of zelfs ’s nachts te werken, zonder gezeur van een baas met een prikklok spreekt vrijwel iedereen wel aan. Als derde tenslotte dromen velen er van iets neer te zetten dat blijvend is, ook als ze er zelf niet meer zijn. De mogelijkheid iets na te laten, een soort van erfenis, dat de tand des tijds zal doorstaan is ook een belangrijke drijfveer.
Hoe ziet de typische (westerse) ondernemer er nou uit?
Uit de gemiddelde ondernemersprofielen komt eigenlijk niet direct een heel opvallend type mens rollen. In de meeste gevallen gaat het om iemand met een hogere opleiding (95% heeft op zijn minst een bachelor graad!) uit een middenklassegezin. De grootste groep heeft eerste een aantal jaren voor een baas gewerkt en richt pas rond zijn of haar veertigste een eigen bedrijf op. Het enige karakteristieke trekje is misschien dat het vaker dan gemiddeld “dwarse” pubers zijn geweest, eigenzinnig vooral.
Het is voor te stellen dat een flinke dosis eigenzinnigheid een nuttige karaktereigenschap is voor een ondernemer. Het is echter heel moeilijk om aan te geven wat nu typische karaktereigenschappen van een ondernemer zijn, daarover verschillen de meningen. Een wezenlijk kenmerk van het ondernemerschap is ‘het risico ‘dat iemand er mee loopt. Er zit kapitaal in de onderneming, eigen dan wel geleend, en als de tent failliet gaat dan is dat weg. Dit ondernemersrisico is zelfs in de wet inkomstenbelasting opgenomen als één van de eisen waaraan moet worden voldoen zodat “winst uit onderneming” als inkomen kan gelden voor de wet.
Hieruit kunnen we opmaken dat ‘durf’, niet bang zijn om risico’s te nemen, dus een belangrijke karaktereigenschap van een ondernemer. En natuurlijk moet het iemand zijn die oog heeft voor nieuwe kansen en ontwikkelingen en initiatief wil nemen. Graag nieuwe dingen willen leren, creativiteit zijn ook eigenschappen die graag worden genoemd. Aan de andere kant zijn dit eigenschappen die kunnen zeker ook in een reguliere baan goed van pas komen!
Nog te vaak een mannenwereld...
Hoe de typische ondernemer er karakterologisch of fysiek uitziet weet dus niemand precies maar wel is zeker dat het niet uitmaakt of je een man of een vrouw bent. Zowel onder start-ups als gevestigde ondernemers zijn talloze vrouwen te vinden. Mannen zijn nog wel sterk in de meerderheid, maar er is duidelijke groei in het aantal vrouwen met een bedrijf. Volgens recente schattingen is het aantal bedrijven dat eigendom is van vrouwen in vijf jaar tijd gegroeid met 30% tot een totaal van 36% in 2012. Deze groei zet voorlopig door, dus we kunnen verwachten dat de balans steeds meer in evenwicht komt.
Het lijkt er op dat de mannelijke dominantie ook in het ondernemerschap (zoals op eigenlijk alle terreinen) vooral een culturele oorzaak heeft. De beste landen voor vrouwelijke ondernemers zijn namelijk in het algemeen ook landen waar de positie van de vrouw sowieso relatief sterk is, zoals de VS, Canada en Zweden. Omgekeerd, is de situatie voor vrouwelijke ondernemers het slechtst in landen waar vrouwen traditioneel een zeer (lage) maatschappelijke positie hebben, zoals bijvoorbeeld Pakistan, Bangladesh en India. Er is op dit gebied nog veel werk aan de winkel, triest genoeg scoort meer dan de helft van alle landen nog steeds laag op mogelijkheden voor vrouwen.
Geld, een terechte drijfveer?
Een korte analyse van het ondernemerschap is niet compleet zonder de economische kant te bekijken. Zoals gezegd is de voornaamste drijfveer om ondernemer te worden toch de hoop op een forse inkomstenverbetering. De vraag is hoe terecht deze hoop is. Ook hier is het weer belangrijk om een verschil te maken tussen eenpersoonsbedrijfjes, de ZZP’ers dus, en ondernemingen met personeel. Voor ZZP’ers (vrije beroepen niet meegerekend) valt in Nederland niet zo positief uit als je het vergelijkt met werkers in loondienst met vergelijkbaar werk. Rekening houdend met alle bijkomende voordelen voor mensen in loondienst (denk aan betaalde vakantie, ziektekosten, etc.) komt het inkomen van de ZZP’er gemiddeld toch een stuk lager uit, alhoewel de verschillen het laatste jaar kleiner worden.
Voor de ondernemer die wat groter denkt dan de eenpersoonszaak is het een heel ander verhaal. Het begin is logischerwijs vaak moeilijk. Het product of concept moet worden gepositioneerd, een klantenkring worden opgebouwd. Dat betekent hard werken tegen een meestal modaal salaris. Ter indicatie wat cijfers uit de VS: werkweken van meer dan 60 uur zijn normaal in het begin tegen een startsalaris van minder dan $ 50.000 per jaar. Bovendien zijn daar de eerste investeringen. De meeste start-ups zijn gefinancierd met eigen kapitaal, aangevuld met (bank)leningen. Gaat de zaak eenmaal lopen dan kan de ondernemer zeker rekenen op een goed inkomen. Natuurlijk wordt niet iedereen miljonair maar velen komen toch een eind in de richting. Vooral in de sectoren software, media/entertainment en biotechnologie zijn veel startende ondernemers uitgegroeid tot zeer vermogende zakenmannen en –vrouwen.
Misschien wel het grootste geheim achter de succesvolle ondernemer is het geloof in jezelf en je zaak en het nooit willen opgeven. 90% van de start-ups haalt het niet. Redenen hiervoor kunnen zijn dat de markt toch minder overtuigd is van het product dan jijzelf of dat het je niet lukt genoeg kapitaal te werven om definitief een plek te veroveren. Het aloude motto “de aanhouder wint” geldt ook hier. Beroemd is het verhaal van Jack Ma, internetmagnaat Alibaba en de eerste Chinees van het vasteland ooit die de cover van Forbes Magazine haalde. Hij probeerde maar liefst 10 keer op Harvard toegelaten te worden en faalde telkens. Na zijn afstuderen solliciteerde hij op 30 banen en werd telkens afgewezen. Door stug door te gaan, op het juiste moment het juiste idee te krijgen en te durven, groeide hij toch uit tot een van de meest invloedrijke en vermogende ondernemer in Azië.
Samen ondernemen: leuker en succesvoller
Het is niet juist om te denken dat ondernemers altijd of het best in hun eentje opereren. Samenwerking is heel vaak de basis voor een succesvolle onderneming. Onderzoek wijst uit dat juist de start-ups met twee oprichters het meeste kans op succes hebben. Het mooiste is het als het gaat om twee personen met aanvullende karaktereigenschappen. De creatieve dromer met spannende innovatieve ideeën aangevuld met de solide organisator en manager is een perfecte match voor een beginnende onderneming. Personen die steun vinden aan elkaar in de moeilijke opstartperiode, die elkaar kunnen opjutten en die samen kunnen genieten van hun succes zijn goud waard in de ondernemerswereld.
Co-working offices komen als paddenstoelen uit de grond
Ook kan samenwerking tussen zelfstandige ondernemers tot iets moois leiden. Het stimuleren van dit soort samenwerking is een booming business op zichzelf. Nieuw concept is de co-working office waar (beginnende) ondernemers elkaar ontmoeten, van elkaar leren en waar bloeiende samenwerkingen beginnen. Co-working offices zijn immens populair. De cijfers laten zien dat dit concept zeer succesvol is. Het aantal van deze broedplaatsen is met maar liefst 89% gegroeid in een jaar tijd over de hele wereld. Hierin past ook het concept workation: werken op je vakantieadres ... of andersom. Niets mooiers dan een dag hard werken afsluiten met een middagje surfen in bijvoorbeeld Gran Canaria of Lissabon of aan de westkust van de VS! Maar ook in koelere oorden als Londen of Berlijn schieten de coworking offices als paddenstoelen uit de grond.
Ondernemer zijn, in het westen meestal een keuze, in andere landen vaak de enige mogelijkheid om een bestaan op te bouwen. Niet makkelijk in een vakje te stoppen. Durven, geloven in jezelf en je ideeën en uithoudingsvermogen zijn belangrijke eigenschappen voor de beginnende ondernemer. En heel belangrijk, het hoeft beslist geen eenzaam avontuur te zijn. Samen ben je toch altijd sterker!
Gebruik de onderstaande HTML code om de infographic over entrepreneurship te delen op je site.